Tác giả: Mike Cagney
Biên dịch: Zhou, ChainCatcher
Công ty cho vay blockchain Figure đã IPO vào ngày 11 tháng 9 và niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ, giá cổ phiếu trong ngày đầu tiên tăng tối đa 44%, vốn hóa thị trường khoảng 7.8 billions USD; khi đóng cửa, tổng vốn hóa thị trường là 6.5 billions USD.
Bài viết này là thư ngỏ của nhà sáng lập Figure, Mike Cagney, gửi về việc IPO:
Cuối năm 2017, tôi đã có khoảnh khắc "aha" của riêng mình với blockchain. Khi còn là CEO tại SoFi, tôi thường nói những câu xã giao về bitcoin, thậm chí là blockchain rộng hơn — "Nó sẽ thay đổi dịch vụ tài chính!" — nhưng thực ra tôi không biết nó sẽ thay đổi như thế nào. Lần này thì khác.
Nếu bạn hỏi bất kỳ kỹ sư full-stack nào, hầu hết họ sẽ nói rằng họ thà không phát triển trên blockchain: nó chậm, cồng kềnh, và do tính không thể sửa đổi, khả năng chịu lỗi rất thấp. Nhưng blockchain có một siêu năng lực — thay thế niềm tin bằng sự thật.
Dịch vụ tài chính trước đây và hiện nay vẫn là một thị trường dựa trên niềm tin. Thị trường như vậy cần rất nhiều khâu trung gian: giữa một giao dịch mua bán cổ phiếu công khai, có thể có tới bảy bên trung gian; một giao dịch thẻ ghi nợ cũng có thể có năm bên tham gia. Nhiều công ty có vốn hóa cực lớn được xây dựng dựa trên kiểu tìm kiếm lợi ích này. Blockchain có khả năng cô đọng các thị trường đa bên này thành chỉ còn hai bên: bên mua và bên bán. Tất cả không gian tìm kiếm lợi ích sẽ biến mất.
Blockchain không chỉ có thể làm đảo lộn các thị trường hiện tại. Nếu đưa các tài sản vốn thiếu thanh khoản trong lịch sử (như khoản vay) và hiệu suất lịch sử của chúng lên blockchain, blockchain có thể mang lại thanh khoản chưa từng có cho các thị trường này. Thanh khoản này, cộng với khả năng số hóa và kiểm soát tài sản một cách hoàn chỉnh — sẽ mở ra những cơ hội huy động vốn trước đây không thể tiếp cận. Cơ hội đột phá mà blockchain mang lại không nhỏ, nhưng cơ hội chưa được khai thác mà nó tạo ra còn lớn hơn.
Đó chính là khoảnh khắc "aha" của tôi. Bạn có thể tạo ra tài sản số gốc, ai cũng có thể biết quyền sở hữu, thành phần và lịch sử thực sự mà không cần dựa vào niềm tin. Tài sản có thể giao dịch theo thời gian thực, song phương, không có rủi ro đối tác hoặc rủi ro thanh toán. Người cho vay có thể kiểm soát tài sản thế chấp một cách hoàn chỉnh, số hóa và tức thời. Blockchain hoàn toàn tái định hình cách tài sản được phát hành, giao dịch và huy động vốn. Đây không phải là kiểu "làm đẹp cho con lợn" của fintech với những thứ cũ, mà là một hệ sinh thái thị trường vốn hoàn toàn mới. Tôi muốn đứng ở tuyến đầu thúc đẩy sự thay đổi này.
Figure: Tái định hình thị trường vốn bằng blockchain
Đầu năm 2018, tôi cùng vợ là June Ou và một số người cùng chí hướng đã sáng lập Figure. Mục tiêu của Figure rất đơn giản: thay đổi thị trường vốn bằng blockchain. Để làm được điều này, chúng tôi phải mang một trường hợp sử dụng thực tế và có thể đo lường được ra thị trường.
Năm 2018 là năm các công ty crypto dường như có thể liên tục huy động vốn bằng cách bán token. Chúng tôi chọn một con đường khác. Chúng tôi tin rằng có thể phát hành, tổng hợp và chứng khoán hóa các khoản vay trên blockchain, từ đó tiết kiệm tới 85 điểm cơ bản (bps) chi phí giao dịch. Chúng tôi mang ý tưởng này đến nói chuyện với các ngân hàng, họ đều nói: "Tuyệt vời! Chúng tôi thích! Chúng tôi sẵn sàng là ngân hàng thứ 10 làm như vậy..." Rõ ràng, đây không phải là kiểu "bạn xây xong, họ sẽ tự đến" — chỉ làm ra hệ thống thôi thì không ai tự đến cả.
Sau khi từng làm dịch vụ cho vay dẫn đầu thị trường tại SoFi, chúng tôi không quá hào hứng với việc xây dựng lại một tổ chức cho vay, nhưng cũng nhận ra cần phải chứng minh với thị trường rằng làm trên blockchain sẽ tốt hơn. Năm 2018, chúng tôi trở thành một trong những đội ngũ đầu tiên phát hành khoản vay tiêu dùng trên blockchain. Figure bắt đầu với vai trò là bên phát hành khoản vay trực tiếp đến khách hàng, chỉ khác là nền tảng được xây trên blockchain. Chúng tôi chọn sản phẩm đầu tiên là tín dụng quay vòng dựa trên giá trị nhà ở (HELOC) vì chúng tôi thấy chưa ai phát hành nó hiệu quả (greenfield), và cũng không muốn ngay lập tức đối đầu với các ông lớn cho vay tiêu dùng hoặc thế chấp, chúng tôi cần thời gian để thuyết phục cả hai phía mua và bán chấp nhận công nghệ mới này.
Chẳng mấy chốc, chúng tôi mở rộng mô hình sang B2B2C. Hiện nay có hơn 168 bên thứ ba sử dụng công nghệ của chúng tôi để phát hành khoản vay trên blockchain, trong đó có một nửa trong top 20 tổ chức thế chấp bán lẻ lớn nhất. Gần đây, chúng tôi còn mở ra thị trường vốn gốc blockchain cho các bên phát hành này: nhờ công nghệ của chúng tôi, họ có thể bán tài sản trực tiếp theo hình thức song phương (và sắp tới có thể huy động vốn) trên thị trường vốn blockchain, không cần Figure làm trung gian nữa.
Năm 2020, chúng tôi hoàn thành thương vụ chứng khoán hóa khoản vay tiêu dùng gốc blockchain đầu tiên trong ngành; năm 2023, lại hoàn thành thương vụ chứng khoán hóa đầu tiên được xếp hạng AAA trong ngành. Kể từ khi ra mắt, chúng tôi đã phát hành hơn 15 billions USD khoản vay trên blockchain và hoàn thành hơn 50 billions USD giao dịch trên chuỗi. Chúng tôi là đơn vị lớn nhất trong lĩnh vực RWA trên public blockchain, đến nay chưa ai theo kịp.
Năm 2018, các blockchain chủ đạo đa phần dựa trên PoW (bằng chứng công việc). PoW thực sự có thách thức khi ứng dụng vào dịch vụ tài chính: chi phí, tốc độ, và quan trọng nhất là khả năng dự đoán. PoS (bằng chứng cổ phần) khi đó bắt đầu nổi lên, có thể giải quyết tốt hơn các vấn đề này. Sau một thử nghiệm sai lầm với chuỗi bán cấp phép, June và đội ngũ của cô ấy đã xây dựng và phát hành Provenance Blockchain. Provenance là một blockchain công khai, phi tập trung, dựa trên PoS. Figure không kiểm soát Provenance, dù chúng tôi sở hữu 20% utility token $HASH và liên tục hỗ trợ phát triển giao thức này. Provenance được xây dựng cho dịch vụ tài chính, rất quan trọng để chúng tôi thúc đẩy sự chấp nhận của các tổ chức.
Blockchain và thị trường vốn
Chúng tôi cho rằng, giá trị cốt lõi mà blockchain mang lại cho thị trường vốn có ba điểm. Đầu tiên là ở tầng giao dịch — giảm chi phí kiểm toán, kiểm soát chất lượng, kiểm tra lại của bên thứ ba, v.v.; chúng tôi đã được hưởng lợi rõ rệt từ phần này. Thứ hai là thanh khoản — hỗ trợ thị trường song phương, thời gian thực, 24/7. Chúng tôi và các đối tác đang xây dựng thị trường giao dịch khoản vay greenfield như vậy. Cuối cùng là huy động vốn, chúng tôi cho rằng đây là giá trị lớn nhất.
Đưa tài sản số gốc (ví dụ khoản vay) lên blockchain cho phép bên cho vay hoàn thiện quyền bảo đảm (ví dụ thông qua công nghệ đăng ký tài sản số của Figure, DART) và có quyền kiểm soát. Bên cho vay có thể trực tiếp đánh giá thanh khoản, biến động và tỷ lệ ứng trước của tài sản thế chấp để xác định rủi ro, thay vì chỉ đánh giá tín nhiệm người vay. Khi chúng tôi kết nối trực tiếp nguồn cung và nhu cầu vốn, có thể xây dựng thị trường kiểu Pareto: cả bên cho vay và bên vay đều hưởng lợi vì không còn phải chịu chi phí kém hiệu quả của bên phân bổ vốn và các trung gian khác. Chúng tôi đã áp dụng phương pháp phi tập trung (DeFi) này cho sàn giao dịch crypto của mình để cung cấp tài trợ có bảo đảm, gần đây còn đưa khoản vay của Figure vào thị trường cho vay DeFi — Democratized Prime. Giống như những gì chúng tôi làm ở tầng giao dịch/thanh khoản, chúng tôi đang dùng tài sản của chính mình để chứng minh sức mạnh của DeFi trong huy động vốn.
Chúng tôi luôn tin rằng DeFi cuối cùng sẽ trở thành phương thức huy động vốn tài sản chủ đạo, và các quy định pháp lý gần đây đang thúc đẩy điều này diễn ra nhanh hơn. Bộ Tài chính Mỹ từng chỉ ra sau khi Đạo luật GENIUS được thông qua, có hàng nghìn billions USD có thể chảy vào trái phiếu kho bạc Mỹ thông qua stablecoin. Các khoản tiền này chủ yếu đến từ tiền gửi ngân hàng. Giai đoạn 2022–2023, 1 trillion USD tiền gửi ngân hàng chảy ra ngoài gần như khiến hệ thống tài chính tê liệt. Nếu Bộ Tài chính đúng về quy mô và lộ trình, thì phải có cái gì đó mới để lấp đầy khoảng trống. Chúng tôi tin đó chính là DeFi, và chúng tôi đang dẫn đầu con đường này trong lĩnh vực RWA.
"Endgame" của blockchain
Chúng tôi cho rằng, giá trị đề xuất của blockchain có thể mở rộng ra tất cả các loại tài sản. Lấy cổ phiếu công khai làm ví dụ, ngoài hiệu quả giao dịch và thanh khoản, cải tiến về huy động vốn của blockchain có thể là điểm nổi bật nhất hiện nay. Hãy tưởng tượng một kịch bản, bạn có thể thế chấp chéo cổ phiếu với các tài sản không phải cổ phần khác một cách liền mạch để lấy đòn bẩy; hoặc nhà đầu tư trực tiếp kiểm soát và hưởng lợi kinh tế từ việc cho mượn cổ phiếu của mình. Blockchain là công cụ cân bằng sân chơi tài chính. Chúng tôi là đơn vị đầu tiên làm dịch vụ cho vay trên chuỗi, bước tiếp theo chúng tôi muốn dẫn đầu là đưa các loại tài sản mới (như cổ phiếu) lên chuỗi.
Giống như Web 2.0 ngày nay có bảy cổ phiếu hàng đầu, tôi tin rằng Web 3.0 cũng sẽ có một nhóm công ty cùng đẳng cấp đại diện cho công nghệ blockchain. IPO của chúng tôi giúp chúng tôi tiến gần hơn đến việc trở thành người dẫn đầu trong nhóm này. Dù chúng tôi đã xây dựng được một công ty dựa trên blockchain có lợi nhuận và tăng trưởng nhanh trong môi trường pháp lý cực kỳ khắt khe, nhưng chúng tôi vẫn rất lạc quan: sự thay đổi về quy định và sự chấp nhận blockchain của thị trường công khai sẽ thúc đẩy toàn ngành và các cơ hội trong đó trong vài năm tới. IPO chỉ là một bước trong quá trình dài đưa blockchain vào mọi khía cạnh của thị trường vốn.
