Tác giả: 伞
Gần đây, tính năng livestream của Pump.fun được ra mắt, đã một lần nữa đẩy nhiệt độ của nền tảng phát hành Meme lớn nhất mà công chúng từng cho là đã kết thúc lên cao.
Cùng với đó, giá token $Pump cũng tăng vọt, thông báo mua lại kết hợp với việc ra mắt tính năng mới đã khiến giá $PUMP từ khoảng 0.003 USD vào cuối tháng 8 tăng nhanh lên mức 0.0085 USD hiện tại, tăng 283% chỉ trong nửa tháng, vốn hóa thị trường vượt 3 billions USD.
Mặt khác, kể từ khi tính năng livestream ra mắt, doanh thu chia sẻ hàng ngày của các nhà sáng tạo trên Pump.fun đã vượt 2 millions USD, thu nhập của nhà sáng tạo trong một tuần đạt kỷ lục 15.5 millions USD.
Trên thị trường cũng có không ít người dùng coi việc ra mắt tính năng livestream lần này của Pump.fun là một mô hình mới của CCM (creators capital market), cho rằng bản cập nhật này là một bước đột phá về đổi mới công nghệ trong lĩnh vực crypto.
Bề ngoài, đây là một cảnh tượng mà ai cũng vui vẻ, tính năng mới ra mắt mang lại nhiều câu chuyện làm giàu cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ, giá coin và doanh thu nền tảng cùng tăng. Người hâm mộ ủng hộ streamer mình yêu thích bằng cách đầu tư thay vì tặng quà, nhưng đằng sau tất cả dường như ẩn chứa một thực tế phức tạp và đáng lo ngại hơn.
Ví dụ về token của người nổi tiếng
BUN COIN
BunnyFuFuu là một cựu tuyển thủ eSports chuyên nghiệp của Liên Minh Huyền Thoại, trước khi tiếp xúc với Pump.Fun, anh đã có hơn 210,000 người theo dõi trên X và 1.5 millions người theo dõi trên Youtube nhờ danh tiếng tuyển thủ chuyên nghiệp.
Ngày 14/9, BunnyFuFuu phát hành token riêng BUN COIN trong buổi livestream, và liên tục quảng bá token của mình trên X trong hai ngày tiếp theo, nỗ lực “build” này đã giúp BUN COIN nổi bật giữa hàng loạt token livestream khác.
Vốn hóa ban đầu của BUN COIN chỉ là 300,000 USD, trong 48 giờ sau khi niêm yết đã đạt đỉnh 10 millions USD, tăng hơn 3,000%, tuy nhiên hôm nay giá token BUN COIN đã giảm mạnh xuống còn 1.6 millions USD, giảm hơn 50% trong ngày.
Token CA: HQDTzNa4nQVetoG6aCbSLX9kcH7tSv2j2sTV67Etpump
KIND
Token KIND có ý nghĩa “lan tỏa lòng tốt”, nhà sáng tạo quảng bá thông qua livestream chủ đề từ thiện, tuyên bố rằng mỗi 1 USD người dùng mua sẽ quyên góp 0.1 USD cho các streamer nhỏ cần giúp đỡ.
Câu chuyện tích cực này đã thu hút sự chú ý rộng rãi, kể từ khi niêm yết ngày 7/9, KIND đã đạt vốn hóa cao nhất 55 millions USD vào rạng sáng nay, tăng hơn 20 lần trong 24 giờ, khối lượng giao dịch trong 24 giờ gần 32 millions USD, tuy nhiên vốn hóa hiện tại cũng đã điều chỉnh mạnh xuống còn 18 millions USD.
Token CA: V5cCiSixPLAiEDX2zZquT5VuLm4prr5t35PWmjNpump
BAGWORK
So với sự nổi tiếng của BUN COIN và câu chuyện tích cực của KIND, câu chuyện của BAGWORK mang tính “giải trí” hơn. Bagwork xuất phát từ thuật ngữ chuyên môn trong boxing, nghĩa là luyện tập trên bao cát, BAGWORK lấy cảm hứng từ đó, kêu gọi mọi người nỗ lực cho tài sản crypto của mình.
Đồng thời, BAGWORK cũng là token livestream có ảnh hưởng và lan tỏa rộng nhất trên Pump.fun hiện tại, không nghi ngờ gì, đội ngũ BAGWORK rất biết cách “làm trò”.
Ngày đầu livestream, thành viên đội BAGWORK xông vào một sân vận động để livestream và bị bắt trong lúc phát sóng; ngày hôm sau, họ vào phòng gym của một influencer thể hình để trộm mũ của người này, bị bắt tại chỗ và bị tát; hai ngày gần đây, lại có thành viên đội BAGWORK cố nhảy từ cầu cảng Santa Monica nhưng bị cảnh sát ngăn lại. Đội BAGWORK cam kết sẽ trình diễn một “trò mới” mỗi ngày trong hai tuần tới để thu hút sự chú ý cho token.
Chuỗi hành động có vẻ điên rồ này thực sự đã thúc đẩy giá BAGWORK tăng mạnh, ngày 13/9 vốn hóa chỉ 3 millions USD, sau 48 giờ “livestream điên cuồng”, vốn hóa token này từng tiệm cận 100 millions USD, hiện đã giảm về 15 millions USD.
Token CA: 7Pnqg1S6MYrL6AP1ZXcToTHfdBbTB77ze6Y33qBBpump
Tính năng livestream đã mang lại gì cho Pump.fun?
Trong ngành livestream truyền thống trên Internet, streamer kiếm tiền bằng cách chơi game, biểu diễn tài năng để thu hút fan tặng quà, và việc tặng quà hoàn toàn là hành vi tiêu dùng, không phải đầu tư kỳ vọng sinh lời.
Nhưng trong livestream của Pump.fun, việc tặng quà của fan biến thành mua token, sau đó chốt lời khi streamer tạo đủ “trò” hấp dẫn để thu hút thêm người mua, rồi đi tìm streamer khác đáng đầu tư. Trong quá trình này, vai trò của fan dường như trở thành các tổ chức MCN truyền thống, đầu tư tiền và nguồn lực cho mỗi streamer, kiếm lời từ giá trị thương mại khi streamer nổi tiếng.
Quan trọng hơn, trong mô hình này, chiến lược tốt nhất để streamer kiếm lời thường là bán token chốt lời khi giá tăng, điều này khiến mối quan hệ giữa fan và streamer trở nên “ngược đời”: một mặt muốn streamer tạo hiệu ứng chương trình hấp dẫn để nhiều người mua vào, mặt khác lại muốn bán hết token để tránh việc “ủng hộ” streamer trở thành thua lỗ.
Thực tế, ba ví dụ token nổi tiếng mà tác giả nêu trên đã là những token livestream có hiệu suất tốt nhất trong hàng loạt token khác, còn lại phần lớn sẽ nhanh chóng về 0 khi streamer hết hot hoặc dừng livestream. Kịch bản này quen thuộc chứ? Đúng vậy, trước khi tính năng livestream ra mắt, thị trường trong Pump.fun cũng như vậy. Theo báo cáo phân tích 7 triệu token Pump.fun của Solidus Labs, gần 99% token cuối cùng sẽ về 0, sau khi tính năng livestream ra mắt tỷ lệ này cũng không cải thiện, các trường hợp thành công vẫn chỉ là ngoại lệ thống kê.
Vậy tính năng livestream thực sự đã mang lại gì cho Pump.fun? Hiện tại có vẻ chỉ là thay đổi phương tiện truyền thông mà thôi.
Quan điểm phân hóa của thị trường
Tranh cãi xung quanh tính năng livestream của Pump.fun cũng phản ánh một số vấn đề.
Những người ủng hộ tập trung vào đổi mới công nghệ và trao quyền cho nhà sáng tạo. Họ cho rằng mô hình này loại bỏ sự bóc lột của các nền tảng truyền thống, giúp các nhà sáng tạo mới nổi có tiềm năng sớm nhận được cơ hội thu nhập gần như ngang với các streamer hàng đầu trên Twitch.
Hơn nữa, trong thời đại kinh tế chú ý hiện nay, khả năng marketing của video livestream mạnh hơn nhiều so với phương tiện chữ viết, Pump.fun vốn là sản phẩm của kinh tế chú ý, còn tính năng livestream chỉ là bản nâng cấp của phiên bản trước.
Tiếng nói chỉ trích lại tập trung vào khiếm khuyết cấu trúc và rủi ro nội dung. Dựa vào diễn biến giá của hầu hết token, các token livestream này gần như chỉ tăng giá trong thời gian streamer phát sóng, sau đó giảm mạnh, nhiều thành viên cộng đồng nghi ngờ khả năng tạo giá trị lâu dài của chúng.
Về kiểm soát nội dung, dù Pump.fun đã hạn chế một số nội dung vi phạm, nhưng hiện tại trên nền tảng vẫn có không ít livestream máu me, bạo lực, khiêu dâm... được đẩy giá token nhờ thỏa mãn tâm lý tò mò của người dùng.
Suy nghĩ tỉnh táo dưới sự bùng nổ của bong bóng
Xét về góc độ đầu tư, sau khi tính năng livestream của Pump.fun ra mắt thực sự đã xuất hiện rất nhiều cơ hội kiếm lời, chỉ cần streamer bạn theo dõi đủ “biết làm trò” và bạn phát hiện ra “streamer kho báu” này sớm hơn người khác, thì rất dễ kiếm lời.
Nhưng ở góc nhìn khác, khi chúng ta gạt bỏ lớp vỏ hào nhoáng của đổi mới Web3 và kinh tế sáng tạo, mô hình livestream của Pump.fun lại phơi bày một vấn đề cốt lõi hơn: làm thế nào để bảo vệ lợi ích của người tham gia thông thường trong khi vẫn khuyến khích nhà sáng tạo?
Dữ liệu hiện tại cho thấy, mô hình livestream là không bền vững, 99% token về 0, hơn 99% người tham gia đã thua lỗ rời khỏi, trong khi nhà sáng tạo và nền tảng chắc chắn thu lợi ổn định.
Rất khó để gọi mô hình này là một hệ sinh thái lành mạnh, nó giống như một trò chơi phân phối lại tài sản được đóng gói đẹp mắt, chỉ là dùng câu chuyện đổi mới công nghệ để che giấu bản chất zero-sum truyền thống.
Vấn đề thực sự không nằm ở hình thức phát hành token qua livestream, mà là ở khiếm khuyết căn bản của cơ chế khuyến khích. Khi lợi ích của nhà sáng tạo hoàn toàn tách rời khỏi lợi ích lâu dài của cộng đồng, khi lợi nhuận của nền tảng được xây dựng trên sự thua lỗ phổ biến của người tham gia, mô hình này chắc chắn chỉ là một cơn sốt đầu cơ thoáng qua.
Chúng ta không thể biết liệu livestream của Pump.fun có thể duy trì sức nóng hiện tại và liên tục xuất hiện “token bom tấn” hay không, nhưng có thể khẳng định rằng đầu tư vào các phòng livestream bom tấn này đều có rủi ro rất cao, hy vọng các nhà đầu tư hãy DYOR và chú ý kiểm soát rủi ro.
