Hiểu rõ về vụ thanh lý 2 billions: Rủi ro của thị trường chưa bao giờ rời xa

Nguồn gốc bài viết: Blockchain Knight

Tiêu đề gốc: Đằng sau vụ thanh lý 20 tỷ USD: Chúng ta nên hiểu điều gì?

Ngày 10 tháng 10 năm 2025, thị trường tiền mã hóa chứng kiến một cơn bão giảm đòn bẩy mang tính sử thi.

Khi các nhà giao dịch bullish cuồng nhiệt buộc phải đối mặt với quy luật sắt của thị trường, hơn 20 tỷ USD vị thế đòn bẩy bị thanh lý chỉ trong một giờ, bitcoin giảm 15% chỉ trong một ngày, thanh khoản của các altcoin gần như cạn kiệt, ngay cả những người chơi dày dạn kinh nghiệm cũng bất ngờ trước sắc đỏ của thị trường.

Cuộc tàn sát này được kích hoạt bởi nhiều yếu tố tiêu cực ở cấp độ vĩ mô: căng thẳng thương mại leo thang đã kích hoạt làn sóng bán tháo tài sản rủi ro một cách hoảng loạn.

Bitcoin lao dốc 13% chỉ trong một giờ, tình trạng trượt giá của các altcoin còn thảm khốc hơn. Các token như ATOM trên một số sàn giao dịch thiếu thanh khoản từng có lúc gần như về 0, dù sau đó có phục hồi một phần nhưng thị trường đã bị tổn thương nghiêm trọng.

Tổng giá trị thanh lý trên toàn bộ các nền tảng tập trung và phi tập trung vượt quá 20 tỷ USD, lập kỷ lục lớn nhất trong lịch sử tiền mã hóa về số lượng vị thế bị thanh lý trong một ngày.

Đây không phải là một đợt giảm nhẹ — tâm lý bullish tích lũy suốt nhiều tuần và các hợp đồng mở ở mức cao đã bốc hơi chỉ sau một đêm, 65 tỷ USD vị thế mở biến mất khỏi hệ thống, cấu trúc thị trường lập tức quay trở lại mức của vài tháng trước.

Bề ngoài có vẻ là “nhà đầu tư nhỏ lẻ thất bại”, nhưng Scott Melker của “Wolf of Wall Street” cùng nhiều nhà phân tích đã chỉ ra sự thật: “Những người bị thanh lý không phải là nhà đầu tư nhỏ lẻ, mà là các trader gốc crypto sử dụng đòn bẩy trên các sàn giao dịch phi tập trung, đây là một đợt thanh lọc đòn bẩy đối với những người nắm giữ kiên định nhất.”

Dữ liệu xác nhận: Dòng tiền mới vào thị trường chủ yếu phân bổ vào ETF spot hoặc tài sản chủ đạo, tránh được tác động từ cơ chế đòn bẩy DeFi. Những người thực sự bị tổn thất nặng là các trader hợp đồng vĩnh cửu sử dụng đòn bẩy cao, trong đó chủ yếu là các “lão làng” crypto chứ không phải người mới.

Theo tổng kết của quản lý quỹ Bitwise, Jonathan, gốc rễ vấn đề nằm ở cấu trúc thị trường, hợp đồng vĩnh cửu là một trò chơi tổng bằng 0, khi bên thua lỗ mất khả năng thanh toán sẽ gây ra rủi ro hệ thống.

Biến động tăng vọt khiến các nhà cung cấp thanh khoản rút lui, sổ lệnh của altcoin yếu dẫn đến giá sụp đổ, cơ chế tự động giảm vị thế thậm chí còn ảnh hưởng đến cả các vị thế đang có lãi.

Các nền tảng như Hyperliquid lại kiếm lời ngược nhờ pool thanh khoản on-chain, tận dụng các đợt thanh lý cưỡng bức để mua tài sản với giá chiết khấu. Đến khi đóng cửa phiên, ngay cả các chiến lược trung tính tinh vi cũng bị tấn công do chậm trễ thao tác và vấn đề thanh lý tài sản thế chấp.

Các sàn giao dịch tập trung, đặc biệt là các token “đuôi dài”, trở thành vùng thiệt hại nặng nề nhất, trong khi DeFi thể hiện sức chống chịu nhờ tiêu chuẩn thế chấp nghiêm ngặt và cơ chế giá được mã hóa cứng.

Ví dụ, các giao thức như Aave yêu cầu tài sản thế chấp chất lượng cao, tránh được vòng xoáy tử thần do giá stablecoin mất neo. Tuy nhiên, vẫn còn điểm đau: USDe trên một số sàn giao dịch giảm xuống còn 0,65 USD, các vị thế ký quỹ liên quan bốc hơi trong chớp mắt.

Chênh lệch giá lên tới 300 USD giữa các sàn tạo cơ hội cho các nhà kinh doanh chênh lệch, nhưng điều đáng cảnh báo hơn là: khi 20 tỷ USD bốc hơi, lực mua spot vẫn giữ ổn định.

Giá bật lại từ mức cực đoan, đòn bẩy dư thừa trên thị trường bị ép buộc thanh lý. Như Jonathan nói, yếu tố quyết định sự sống còn không chỉ là phán đoán xu hướng mà còn là năng lực vận hành và nghệ thuật quản lý thanh khoản.

CEO của Bitwise, Hunter Horsley, nhận xét: “Ngày giảm mạnh nhất lịch sử bitcoin chỉ giảm 15%, cho thấy sức mạnh nội tại của nó, đoàn tàu này không thể bị ngăn cản.”

Mối liên hệ ngày càng tăng giữa tiền mã hóa và môi trường vĩ mô đồng nghĩa với việc các đợt giảm đòn bẩy như vậy vừa là cơ chế điều tiết thị trường không thể tránh khỏi, vừa là cơn đau cần thiết để tái tạo một hệ sinh thái lành mạnh.

Khi sự tàn khốc của đòn bẩy đã quá rõ ràng, mỗi người tham gia đều phải ghi nhớ: kiểm soát rủi ro luôn quan trọng hơn việc chạy theo lợi nhuận.