Khủng hoảng niềm tin của Solana: Nền tảng cơ bản vững chắc, tại sao giá lại “dậm chân tại chỗ”?

Tiêu đề gốc: “Khủng hoảng niềm tin của các chiến binh SOL: Nền tảng vững chắc, tại sao giá lại ‘nằm im’?”
Tác giả gốc: CryptoLeo, Odaily
Liên kết tham khảo: Grayscale Report

 

Là một chiến binh trung thành của SOL, hiện tại tôi đã phần nào mất niềm tin vào SOL.

Xét về giá token, có lẽ chu kỳ này vẫn chưa kết thúc. Nhưng trong số các token có vốn hóa lớn, BTC, ETH, BNB thậm chí XRP đều từng lập đỉnh lịch sử vào nửa cuối năm 2025, chỉ riêng SOL sau khi đạt đỉnh 295 USD vào tháng 1 thì vẫn chưa thể vượt qua mức cao trước đó (trong thời gian này từng có cơn sốt Meme coin Solana kéo dài nhiều tháng).

Tại sao SOL mãi không tăng? Có thể là do cơ chế lạm phát token, có thể do làn sóng Meme chuyển sang các mạng khác, cũng có thể là vấn đề thanh khoản và cá mập không mặn mà. Một điểm nữa cần chú ý là, Solana dường như luôn chậm một nhịp trong việc bắt kịp xu hướng nóng.

(Ảnh chụp màn hình nhóm chat)

Gần đây, Grayscale đã phát hành báo cáo về Solana mang tên “Solana: Crypto's Financial Bazaar”, phân tích các chỉ số kỹ thuật, hệ sinh thái mạng lưới, tổng cung token và giá trị của Solana, phần nào tiếp thêm niềm tin cho “chiến binh SOL”. Odaily đã tổng hợp những điểm chính của báo cáo như sau:

Nền tảng cơ bản của Solana: Công nghệ, hoạt động on-chain, khối lượng giao dịch

Theo báo cáo, so với các mạng khác như Ethereum, BNB Chain, Tron, Cardano và Sui, hoạt động on-chain của Solana có chiều sâu và đa dạng vượt trội. Về người dùng, khối lượng giao dịch và phí giao dịch, mạng Solana dẫn đầu với nhiều người dùng và hoạt động kinh tế hơn, điều này đồng nghĩa với giá trị mạng lưới cao hơn.

Dữ liệu on-chain và khối lượng giao dịch

Như hình dưới đây, vốn hóa thị trường của SOL xếp thứ ba, nhưng số người dùng hoạt động hàng ngày, khối lượng giao dịch hàng ngày, phí giao dịch hàng ngày và số giao dịch mỗi giây đều đứng đầu trong các blockchain cùng loại.

Ứng dụng hệ sinh thái và doanh thu mạng lưới

Mạng Solana cũng đang vận hành nhiều ứng dụng hàng đầu trong ngành, ví dụ:

1. Raydium DEX, là thành phần cốt lõi của hạ tầng DeFi Solana. Từ đầu năm đến nay, khối lượng giao dịch trên Solana DEX đã vượt 1.2 nghìn tỷ USD, nhiều hơn bất kỳ hệ sinh thái blockchain nào khác. Ngoài ra, Jupiter - trình tổng hợp DEX hàng đầu của Solana - cũng là trình tổng hợp có khối lượng giao dịch lớn nhất ngành crypto;

2. pump.fun, nền tảng phát hành token luôn dẫn đầu bảng xếp hạng, với khoảng 2 triệu người dùng hoạt động hàng tháng và doanh thu hàng ngày khoảng 1.2 triệu USD;

3. Helium, một dự án DePIN tập trung vào hotspot di động. Helium cho phép người dùng đóng góp dung lượng mạng, xây dựng mạng lưới điểm truy cập di động trên toàn quốc. Các dịch vụ này thường rẻ hơn so với các giải pháp tập trung, hiện Helium có 1.5 triệu người dùng hoạt động hàng ngày, 112,000 hotspot và đã hợp tác với các công ty viễn thông lớn như AT&T và Telefónica.

Những ứng dụng trên chỉ là một phần nhỏ trong hơn 500 ứng dụng của Solana. Ngoài ra, với tư cách là một blockchain gần như sở hữu đầy đủ chức năng của các mạng lớn khác, Solana xếp thứ ba về giao dịch NFT, thứ năm về khối lượng giao dịch stablecoin, thứ bảy về tài sản token hóa, các trường hợp sử dụng mới gần đây còn bao gồm giao dịch thẻ Pokémon sưu tầm và phát hành cổ phiếu token hóa on-chain.

Đánh giá hệ sinh thái Solana cần xem xét cả blockchain lẫn hoạt động kinh tế của các ứng dụng lưu ký trên đó, các số liệu này sẽ thay đổi theo thời gian, nhưng hệ sinh thái Solana tạo ra khoảng 425 triệu USD phí mỗi tháng, doanh thu hàng năm hơn 5 tỷ USD. Grayscale cho rằng, phí là chỉ số trực tiếp nhất để đo tổng nhu cầu của blockchain và ứng dụng, các số liệu này đều cho thấy nhu cầu với Solana là rất lớn.

Lợi thế của Solana: Quy mô nhà phát triển chỉ sau Ethereum, phù hợp với mọi người dùng

Lợi thế công nghệ phổ quát

Bên cạnh phân tích nền tảng, Grayscale còn đề cập rằng, SOL sở hữu các chỉ số ấn tượng nhờ cung cấp giao dịch nhanh, rẻ và trải nghiệm người dùng liền mạch, mạng lưới tạo block mới mỗi 400 mili giây, giao dịch được xác nhận cuối cùng chỉ trong khoảng 12-13 giây, ngoài thông lượng cao, chi phí giao dịch cũng luôn ở mức thấp:

Solana sử dụng công nghệ “local fee markets”, giới hạn cạnh tranh phí trong từng ứng dụng cụ thể, tính từ đầu năm đến nay, phí giao dịch trung bình người dùng phải trả chỉ 0.02 USD, nhờ đặc điểm này, phí giao dịch trung vị hàng ngày chỉ 0.001 USD. Tốc độ và hiệu quả chi phí của Solana vượt trội so với các blockchain cùng loại. Bản nâng cấp Solana Alpenglow sắp tới dự kiến sẽ rút ngắn thời gian xác nhận cuối cùng xuống còn 100-150 mili giây.

Trải nghiệm người dùng của Solana chủ yếu nhờ thiết kế “monolithic” (blockchain đơn thể) thay vì thiết kế phân lớp (tránh phải bắc cầu tài sản giữa các thành phần mạng), cùng hạ tầng ví do Phantom dẫn đầu. Những năm gần đây, số lần sự cố mạng Solana cũng thấp hơn đáng kể so với mặt bằng ngành, đây cũng là nền tảng để người dùng lựa chọn.

Thêm vào đó, hợp đồng thông minh Solana không dựa vào Ethereum Virtual Machine (hệ thống mà Ethereum và nhiều nền tảng hợp đồng thông minh khác như BNB Chain, Polygon, Avalanche sử dụng). Thay vào đó, Solana sử dụng kiến trúc độc đáo của Solana Virtual Machine (SVM). Ứng dụng dựa trên SVM không thể dễ dàng chuyển sang blockchain không phải SVM, điều này tạo ra sự gắn bó ổn định của người dùng.

Số lượng nhà phát triển chỉ sau Ethereum

Hiện tại, có hơn 1,000 nhà phát triển toàn thời gian tập trung vào Solana và các ứng dụng SVM, trong hai năm qua, tốc độ tăng trưởng số lượng nhà phát triển tập trung vào Solana vượt qua bất kỳ nền tảng hợp đồng thông minh nào khác (xem hình dưới), chỉ đứng sau Ethereum. Theo thời gian, nguồn lực này sẽ tiếp tục đóng góp cho đổi mới của Solana.

Giá trị lưu trữ dài hạn của token SOL (lạm phát, hiệu suất token và cạnh tranh đối thủ)

Như đã biết, do sự sụp đổ của FTX, giá token SOL đã giảm từ đỉnh gần 260 USD vào tháng 11/2021 xuống chỉ còn 2 USD vào tháng 12/2022. Sau khi FTX phá sản, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ trở nên bất định về tương lai của Solana, dù khi đó vẫn còn rất nhiều nhà phát triển SVM gắn bó với Solana.

Nhưng từ cuối năm 2023, token SOL bắt đầu phục hồi, thể hiện vượt trội so với chỉ số ngành hợp đồng thông minh FTSE/Grayscale.

Hiện tại, nguồn cung token SOL tăng trưởng khoảng 4% đến 4.5% mỗi năm, trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, điều này có thể xem là nguyên nhân làm loãng giá trị cho người nắm giữ token. Theo tình trạng mạng lưới, người staking SOL có thể nhận được lợi suất danh nghĩa khoảng 7%, nhưng lợi suất “thực” sau điều chỉnh lạm phát chỉ khoảng 2.5% đến 3%. Hiện có khoảng 2/3 tổng số token SOL chưa lưu hành đã được staking.

Grayscale cho biết, SOL mang lại tiện ích trong mạng Solana và có thể nhận thêm phần thưởng tài chính tương ứng, nhưng giá trị của chúng liên quan đến quy mô mạng lưới, giống như các token nền tảng hợp đồng thông minh khác, lý thuyết đầu tư vào SOL xoay quanh tiềm năng tăng trưởng quy mô mạng Solana. Như các tài sản khác, giá token SOL không phải lúc nào cũng biến động cùng với thay đổi nền tảng mạng. Nhưng nếu mạng Solana phát triển theo thời gian – có nhiều người dùng hơn, xử lý nhiều giao dịch hơn và thu nhiều phí hơn – nhà đầu tư có thể kỳ vọng giá SOL sẽ tăng.

Grayscale nhận định: Solana thể hiện tầm nhìn là một blockchain nhanh, giá rẻ, mở cho tất cả mọi người. Tuy nhiên, thiết kế đặc thù của nó lại để ngỏ cơ hội cho đối thủ chiếm lĩnh hoặc giữ thị phần ở một số trường hợp sử dụng nhất định.

Ví dụ, các blockchain khác đôi khi cung cấp giao dịch nhanh và/hoặc rẻ hơn bằng cách vận hành mạng lưới tập trung hơn (chỉ sử dụng số lượng node hoạt động ít). Dù sự tập trung có thể mang lại rủi ro, người dùng vẫn có thể ưa chuộng sự tiện lợi này. Các blockchain khác cũng có thể cạnh tranh với Solana bằng cách duy trì mạng lưới có cấp phép (chỉ cho phép người dùng hoặc hoạt động đã được phê duyệt).

Mặt khác, so với bitcoin hoặc ethereum, token SOL có thể không phù hợp làm tài sản “lưu trữ giá trị” dài hạn. Điều này phần nào phản ánh lạm phát nguồn cung danh nghĩa của SOL cao: sự khan hiếm là đặc điểm then chốt của bất kỳ tài sản lưu trữ giá trị dài hạn nào. Nhưng yếu tố quan trọng hơn có thể là khả năng mạng lưới chống lại sự can thiệp từ bên thứ ba. Đối với tài sản số dùng làm lưu trữ giá trị dài hạn, người dùng cần tin tưởng rằng họ có thể giao dịch trong gần như mọi trường hợp trong tương lai. Một cách để đảm bảo điều này là duy trì yêu cầu node thấp, giúp mạng lưới phi tập trung cao và dễ sao chép. Hiệu quả của Solana phải đánh đổi bằng yêu cầu phần cứng và băng thông tương đối cao, do đó nhiều node mạng vận hành trong các trung tâm dữ liệu. Về lý thuyết, theo thời gian, điều này có thể trở thành nguồn gốc của sự tập trung hóa và là điểm yếu để bên thứ ba can thiệp vào mạng lưới.

Tất nhiên, đây đều là những vấn đề phức tạp và chưa có lời giải, quan điểm của nhà đầu tư về việc tài sản crypto có thể là phương tiện lưu trữ giá trị dài hạn hay không có thể sẽ thay đổi theo thời gian.

Kết luận

Cuối cùng, Grayscale cho rằng, ba chỉ số quan trọng nhất để đánh giá hoạt động on-chain là người dùng, khối lượng giao dịch và phí giao dịch, ở các chỉ số này Solana hiện là mạng lưới dẫn đầu về hoạt động on-chain. Dù Solana đối mặt với nhiều đối thủ mạnh, chiều sâu và đa dạng kinh tế on-chain của Solana đã tạo nền tảng vững chắc cho định giá SOL, đây cũng là điều kiện cần cho tăng trưởng trong tương lai.

Hiệu suất mạng mạnh mẽ, lượng người dùng khổng lồ, khối lượng giao dịch và phí giao dịch đứng đầu, từng trải qua “tái sinh từ tro tàn”, từng dẫn đầu cơn sốt Meme. Ngoài ra, Solana còn có kho bạc SOL khổng lồ hỗ trợ, ngoài cơ chế lạm phát, dường như không có điểm đen nào nghiêm trọng ảnh hưởng đến giá trị token, rõ ràng nắm trong tay “kịch bản nhân vật chính”, vậy mà vẫn chưa thể lập đỉnh mới. Đến khi bài viết này kết thúc, giá token SOL lại giảm về 185 USD, các chiến binh SOL thực sự đã hết cách.