Hai ứng dụng được Vitalik ủng hộ có nguồn gốc ra sao? Liệu truyền thông bảo mật có phải là xu hướng tiếp theo không?

Deng Tong, Jinse Finance

Vào ngày 27 tháng 11 năm 2025, Vitalik đã đăng bài trên X, bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với hai ứng dụng nhắn tin phi tập trung là Session và SimpleX Chat, đồng thời quyên góp cho mỗi dự án 128 ETH.

Vitalik chỉ ra rằng: Bảo vệ quyền riêng tư kỹ thuật số trong nhắn tin mã hóa là vô cùng quan trọng. Hai hướng phát triển quan trọng tiếp theo của lĩnh vực này là: (i) Tạo tài khoản không cần cấp phép; (ii) Bảo vệ quyền riêng tư của siêu dữ liệu.

Cả hai phần mềm này đều chưa hoàn hảo, chúng còn một chặng đường dài để đạt được trải nghiệm người dùng và mức độ an toàn tối ưu thực sự. Bảo vệ quyền riêng tư siêu dữ liệu mạnh mẽ đòi hỏi phải phi tập trung, mà việc phi tập trung vốn đã rất khó, kỳ vọng của người dùng về hỗ trợ đa thiết bị lại càng làm tăng thêm khó khăn. Việc chống lại các cuộc tấn công Sybil/từ chối dịch vụ trên mạng định tuyến tin nhắn và phía người dùng (không bắt buộc phải dựa vào số điện thoại) cũng làm tăng độ phức tạp. Những vấn đề này cần được nhiều người chú ý hơn. Chúc tất cả các đội ngũ đang nỗ lực giải quyết những vấn đề quan trọng này thành công.

I. Session và SimpleX Chat là gì?

1. Session 

Session được phát triển từ năm 2018, do Oxen Privacy Tech Foundation có trụ sở tại Úc khởi xướng. Dự án này ban đầu là một nhánh của phần mềm nhắn tin Signal, nhằm mở rộng trên nền tảng đó. Tuy nhiên, do lo ngại về cấu trúc tập trung của giao thức Signal và các vấn đề tiềm ẩn về thu thập siêu dữ liệu, nhóm phát triển đã quyết định đi theo hướng riêng, tạo ra giao thức của chính mình, gọi là “Session Protocol”. Phương pháp này ưu tiên tăng tính ẩn danh và mức độ phi tập trung. Trong quá trình phát triển, nhóm đã gặp phải nhiều thách thức, dẫn đến việc nhiều tính năng phải bị loại bỏ hoặc sửa đổi. Năm 2024, trước sự siết chặt về luật bảo mật và giám sát tại Úc, Session Technology Foundation được thành lập tại Thụy Sĩ để tiếp quản việc phát triển và phát hành ứng dụng này.

Session là công cụ nhắn tin tức thời mã hóa đầu-cuối phi tập trung, nhằm “giảm thiểu tối đa rò rỉ siêu dữ liệu” — siêu dữ liệu là thông tin xung quanh nội dung, như địa chỉ IP hoặc thời gian gửi. Session không yêu cầu số điện thoại hoặc địa chỉ email để tạo tài khoản. Nó sử dụng một chuỗi ngẫu nhiên gồm 66 ký tự chữ và số để nhận diện người dùng. Giao tiếp giữa người dùng, bao gồm tin nhắn, đoạn ghi âm, ảnh và tệp, đều được mã hóa đầu-cuối bằng Session Protocol. Session sử dụng mạng blockchain Loki để truyền tải. Năm 2021, một tổ chức bên thứ ba là Quarkslab đã kiểm tra độc lập và xác nhận các tuyên bố này. Năm 2025, Session thông báo đã chuyển sang mạng riêng của mình là Session Network — một mạng blockchain mã nguồn mở phi tập trung, được thiết kế đặc biệt để truyền dữ liệu mã hóa cho phần mềm nhắn tin Session.

Session cũng phát hành token SESH, theo dữ liệu từ CoinGecko, token này đã tăng vọt lên gần 0,3 USD sau bài đăng của Vitalik trên X, và đến thời điểm viết bài đã giảm về 0,1961 USD.

2. SimpleX Chat 

SimpleX Chat cũng là một công cụ nhắn tin mã nguồn mở, nổi bật với tính năng “không có bất kỳ định danh người dùng nào (user ID)” — không cần số điện thoại, email, cũng không sử dụng tên người dùng/ngẫu nhiên. Hỗ trợ mã hóa đầu-cuối (E2EE), và giao thức được thiết kế để chống lại các mối đe dọa từ máy tính lượng tử trong tương lai.

Theo sách trắng trên trang web chính thức của SimpleX Chat: Giao thức nhắn tin SimpleX (SMP) là một giao thức gửi tin nhắn một chiều, dựa vào các máy chủ trung gian. Tin nhắn được truyền qua hàng đợi một chiều do bên nhận tạo ra. Giao thức SMP cho phép các máy chủ SMP đóng vai trò trung gian, sử dụng “định tuyến riêng tư” để gửi tin nhắn, nhằm bảo vệ thông tin truyền tải của bên gửi (địa chỉ IP và phiên làm việc) khỏi sự giám sát của các máy chủ do bên nhận lựa chọn (và có thể kiểm soát).

SMP hoạt động trên một giao thức truyền tải cung cấp tính toàn vẹn, xác thực máy chủ, bảo mật và liên kết kênh truyền tải. Máy chủ SimpleX là một trong số đó. Mạng SimpleX là tập hợp các máy chủ SimpleX hỗ trợ SMP. Thư viện khách hàng SimpleX giao tiếp với máy chủ SimpleX thông qua SMP và cung cấp API cấp thấp thường không dành cho ứng dụng sử dụng. SimpleX Agents tương tác với SimpleX Clients, cung cấp API cấp cao hơn cho ứng dụng sử dụng. Chúng thường được nhúng dưới dạng thư viện, nhưng cũng có thể được trừu tượng hóa thành dịch vụ cục bộ. Các agent SimpleX giao tiếp với nhau thông qua phong bì mã hóa đầu-cuối do giao thức SMP cung cấp — cú pháp và ngữ nghĩa của các tin nhắn trao đổi giữa các agent được định nghĩa bởi giao thức agent SMP.

Năm tới, SimpleX sẽ ra mắt “voucher”, người dùng cần mua các voucher này và quyên góp cho cộng đồng (ví dụ như cộng đồng Bitcoin), để lưu trữ các máy chủ cần thiết.

II. Đằng sau việc Vitalik ủng hộ: Bảo vệ quyền riêng tư trong nhắn tin tức thời đang trở thành nhu cầu cấp thiết

Dưới ảnh hưởng của các biện pháp như “kiểm soát trò chuyện” do EU đề xuất trước đây, vấn đề quyền riêng tư của các ứng dụng nhắn tin tức thời luôn là chủ đề nóng được bàn luận. Biện pháp này sẽ buộc các nền tảng như Telegram, WhatsApp và Signal phải cho phép cơ quan chức năng kiểm duyệt tin nhắn trước khi mã hóa và gửi đi.

Lý do Session và SimpleX Chat nhận được sự ủng hộ của Vitalik nằm ở việc chúng đã nhắm trúng hai hướng cốt lõi mà ông đề xuất: “tạo tài khoản không cần cấp phép” và “bảo vệ quyền riêng tư siêu dữ liệu”. Tạo tài khoản không cần cấp phép nghĩa là người dùng không cần cung cấp bất kỳ thông tin nhận dạng cá nhân nào, hoàn toàn phá vỡ rào cản gắn liền với danh tính của các công cụ liên lạc truyền thống, tránh được các rủi ro dây chuyền do rò rỉ thông tin cá nhân; bảo vệ quyền riêng tư siêu dữ liệu vượt ra ngoài việc mã hóa nội dung, mở rộng phạm vi bảo vệ đến các lớp siêu dữ liệu như thời gian gửi tin nhắn, địa chỉ IP người gửi, địa chỉ người nhận, kích thước tin nhắn, v.v. — những thông tin này tưởng chừng không quan trọng, nhưng thông qua phân tích dữ liệu lớn có thể phác họa mối quan hệ xã hội, thói quen hành vi, thậm chí là tình trạng tài sản của người dùng, giá trị quyền riêng tư của chúng không hề thua kém nội dung liên lạc.

Ngay từ tháng 4 năm nay, Vitalik đã đề xuất một lộ trình nhằm giúp người dùng phổ thông dễ dàng và tự nhiên hơn trong việc thực hiện các giao dịch riêng tư và tương tác ẩn danh trên chuỗi, mà không cần thay đổi lớn đối với giao thức cốt lõi của mạng lưới. Lộ trình đề xuất bao gồm bốn hình thức bảo mật chính: quyền riêng tư cho thanh toán trên chuỗi, ẩn danh một phần cho hoạt động trên chuỗi trong ứng dụng, quyền riêng tư cho việc đọc trên chuỗi và ẩn danh ở cấp độ mạng.

Sau đó, Ethereum liên tục tiến về phía coi trọng “quyền riêng tư” hơn: Tại hội nghị nhà phát triển Ethereum từ ngày 17 đến 22 tháng 11, Vitalik đã ra mắt công cụ mã hóa bảo vệ quyền riêng tư Kohaku — bộ công cụ quyền riêng tư và bảo mật mới dành cho ví Ethereum.

Ngày 25 tháng 11, khi JPMorgan, Citigroup và Morgan Stanley cùng các ngân hàng phố Wall khác vẫn đang vật lộn với hậu quả của các vụ rò rỉ dữ liệu quy mô lớn, Vitalik đã truyền tải một thông điệp vô cùng quan trọng: “Quyền riêng tư không phải là một tính năng, quyền riêng tư là vệ sinh cơ bản.” 

Chủ tịch Session Technology Foundation, Alexander Linton, chỉ ra: “Thật không may, sự phát triển của quy định và công nghệ hiện đang đe dọa tương lai của nhắn tin tức thời riêng tư. Tuy nhiên, những thách thức mà nhắn tin riêng tư phải đối mặt là có thể giải quyết được, và tôi nghĩ Vitalik hiểu rõ tầm quan trọng của phi tập trung trong cuộc chiến này. Do các biện pháp kiểm soát trò chuyện và các quy định khác, hiện tất cả những ai làm việc trong lĩnh vực liên lạc riêng tư đều đang đối mặt với một số mối đe dọa, nhưng sự ủng hộ này giúp chúng tôi tập trung vào sứ mệnh của mình.”

Đồng sáng lập Session, Chris McCabe, cho biết: “Thật tuyệt vời khi chúng tôi thấy rõ rằng Vitalik và nhiều người trên khắp thế giới hiểu thế nào là quyền riêng tư thực sự, và mọi người cần gì để sống tự do.” Nâng cao nhận thức toàn cầu về nhắn tin mã hóa, phi tập trung nên là bước đi quan trọng tiếp theo. “Nếu chúng tôi muốn gửi một thông điệp đến thế giới, thì đó là bạn không cần trở thành một món hàng; bạn có thể là người bạn muốn, tự do thể hiện. Quyền riêng tư là một quyền lợi, bạn chỉ cần biết nó tồn tại.”

Đồng sáng lập Aztec Network — mạng lưới layer 2 của Ethereum tập trung vào bảo vệ quyền riêng tư — Zac Williamson chỉ ra: “Cuộc sống của con người ngày càng phụ thuộc vào không gian số. Những không gian này cực kỳ dễ bị giám sát ở mức độ mà thế giới thực không thể sánh được. Quyền riêng tư là điều thiết yếu, nó cho phép mọi người tự do hành động trong các tương tác trực tuyến, thay vì trở thành hàng hóa số, dữ liệu của họ bị thu thập, bán cho người trả giá cao nhất và bị sử dụng để gây hại cho lợi ích của người dùng.”

III. Kết luận: Làn sóng tiếp theo có phải là đường đua “quyền riêng tư”?

Đối với người dùng phổ thông, Session và SimpleX Chat cung cấp một lựa chọn liên lạc riêng tư hoàn toàn mới, đặc biệt là trong việc bảo vệ thông tin nhạy cảm, giá trị tương lai của chúng đã bước đầu được thể hiện; đối với ngành công nghiệp crypto, hai “nhà thám hiểm” này mang đến nhiều ý tưởng hơn cho sự phát triển hoàn thiện của hạ tầng quyền riêng tư Web3.

Mặc dù hiện tại đường đua liên lạc riêng tư còn lâu mới có được câu chuyện lớn như AI, DeFi, nhưng sự quan tâm của Vitalik và đội ngũ Ethereum đối với lĩnh vực này có thể sẽ thu hút thêm nhiều dự án và vốn đầu tư tham gia. Trong bối cảnh quy định toàn cầu ngày càng siết chặt, các vụ bê bối rò rỉ dữ liệu liên tục xảy ra, cùng với sự gia nhập của nhiều nhà phát triển hơn, liên lạc riêng tư phi tập trung có lẽ sẽ là làn sóng tiếp theo của ngành.