Theo đuổi điều lớn lao tiếp theo: Tại sao AI bắt đầu trông giống Blockchain 2.0

Trí tuệ nhân tạo (AI) đã chiếm hết các tiêu đề. Từ nghệ thuật do AI tạo ra đến các chatbot tinh vi, sự phấn khích đã lan đến hầu hết mọi ngành công nghiệp. Vốn đầu tư mạo hiểm đang tràn vào và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đang vội vã tuyên bố tổ chức của họ "AI-first". 

Tuy nhiên, đối với nhiều người đã sống qua cơn sốt blockchain vào cuối những năm 2010, có một cảm giác déjà vu. Đây không phải là lần đầu tiên một công nghệ hứa hẹn với thế giới nhưng lại mang lại ít hơn nhiều trong thực tế.

Quay trở lại năm 2017, blockchain cũng gây sốt tương tự. Các công ty chỉ gắn "blockchain" vào tên của họ và chứng kiến ​​giá cổ phiếu tăng vọt, thường là không có sản phẩm thực tế hoặc chiến lược ứng dụng. 

Hiện nay, AI đang đi theo một quỹ đạo tương tự một cách đáng kinh ngạc. Những gì chúng ta đang chứng kiến ​​không chỉ là sự đổi mới; mà là một chuyến đi khác trong chu kỳ cường điệu công nghệ cổ điển.

Hiểu về chu kỳ cường điệu

Được Gartner đặt ra, chu kỳ cường điệu công nghệ vạch ra cách các công nghệ mới nổi thường tăng vọt do kỳ vọng quá mức, sau đó sụp đổ trước khi cuối cùng mang lại giá trị bền vững. Nhận ra chu kỳ này giúp các doanh nghiệp tách biệt đổi mới có ý nghĩa khỏi tiếp thị quá mức và tránh những sai lầm tốn kém.

Một ví dụ gần đây là Sự đầu tư 40 tỷ đô la của Meta vào vũ trụ siêu dữ liệu —một dự án mà nhiều người hiện nay coi là bong bóng cường điệu được tạo ra nội bộ và cuối cùng đã không thành công. 

Như Konstantine Buhler, một đối tác tại Sequoia Capital, đã quan sát tại Hội nghị thượng đỉnh Mạng lưới CIO của Tạp chí Phố Wall, “Chúng tôi defitrong chu kỳ cường điệu, đặc biệt là đối với AI tạo sinh.” Ông nói thêm rằng xét về việc hiện thực hóa giá trị kinh doanh thực sự, “chúng ta thậm chí còn chưa ở giai đoạn đầu.”

Khi Buzz vượt xa kết quả

Sự cường điệu về blockchain được đánh dấu bằng những diễn biến kịch tính nhưng thường rỗng tuếch. Một công ty soda đã đổi tên thành Long Blockchain Corporation và chứng kiến ​​cổ phiếu của mình tăng vọt 400% chỉ sau một đêm, mặc dù không có bất kỳ dịch vụ blockchain nào. Kodak đã giới thiệu một sáng kiến ​​tiền điện tử, KodakCoin, giúp nâng giá cổ phiếu của công ty trong thời gian ngắn trước khi trở nên vô nghĩa.

Phong trào AI ngày nay mang những dấu hiệu cảnh báo tương tự. Các công ty như Klarna, vốn dựa nhiều vào dịch vụ khách hàng dựa trên AI, sau đó đã rút lại quyết định sau khi sự hài lòng của khách hàng giảm sút. Nỗ lực chuyển sang nội dung do AI tạo ra của BuzzFeed đã không cứu vãn được hoạt động kinh doanh đang gặp khó khăn của mình và các bài viết do AI viết của CNET được phát hiện có nhiều lỗi thực tế, làm xói mòn lòng tin.

Những trường hợp này cho thấy một mô hình: AI, giống như blockchain trước đó, đang được bán với những lời hứa khó có thể thực hiện nhanh chóng. Kết quả thường không như mong đợi.

Các công ty đang vật lộn để triển khai AI

Mặc dù có tiếng vang lớn, hầu hết các tổ chức vẫn không chắc chắn làm thế nào để trích xuất giá trị nhất quán, có thể đo lường được từ AI. Các phòng họp tràn ngập những câu hỏi: Liệu điều này có cách mạng hóa hoạt động của chúng ta hay chỉ đơn giản là làm chúng ta mất tập trung? Đây có phải là một cơ hội hay là một sự đánh lạc hướng tốn kém?

Nghiên cứu từ McKinsey và Deloitte cung cấp những hiểu biết sâu sắc đáng suy ngẫm. Khảo sát gần đây của Deloitte cho thấy các công ty đang dần chuyển từ thử nghiệm sang áp dụng nghiêm túc ở cấp độ doanh nghiệp. Nhưng có một sự mâu thuẫn: mối quan tâm về tuân thủ đang gia tăng, tăng từ 28% lên 38% chỉ trong vài tháng. Trong khi đó, 69% số người được hỏi tin rằng sẽ mất hơn một năm để triển khai đầy đủ các khuôn khổ quản trị AI mạnh mẽ.

Báo cáo tháng 2025 năm 1 của McKinsey, dựa trên các cuộc phỏng vấn với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp toàn cầu, cho thấy rằng trong khi hầu hết các công ty đầu tư vào AI, chỉ có XNUMX% coi những nỗ lực của họ là đã trưởng thành. Nhân viên thường sẵn sàng đón nhận công nghệ—nhưng ban lãnh đạo thường chậm trễ trong việc biến tiềm năng thành hành động.

Các con số phản ánh sự bất cập này:

• Chỉ có 19% giám đốc điều hành cấp C báo cáo doanh thu tăng trưởng trên 5% từ các sáng kiến ​​AI.
• 39% báo cáo mức tăng trưởng khiêm tốn từ 1% đến 5%.
• 36% cho biết không có thay đổi gì cả.

Câu hỏi lớn vẫn còn đó: AI chỉ là một lời hứa công nghệ được thổi phồng quá mức? Hay có con đường nào dẫn đến lợi nhuận thực sự từ đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (RoAI)?

Theo Jim Rowan, Trưởng nhóm AI ứng dụng tại Deloitte, câu trả lời nằm ở chiến lược dài hạn. Ông lưu ý rằng mặc dù "kỳ vọng rất cao", nhưng lợi nhuận có ý nghĩa đòi hỏi sự quản lý, hợp tác và sẵn sàng lặp lại. Các nhà lãnh đạo tập trung vào tương lai hiểu rằng phần thưởng của AI sẽ diễn ra dần dần—không phải chỉ sau một đêm.

Tại sao các doanh nghiệp vẫn tiếp tục chạy theo cơn sốt

Động lực thúc đẩy việc áp dụng công nghệ mới nổi xuất phát từ ba yếu tố chính: kỳ vọng quá cao, tư duy ngắn hạn và thực hiện sai sót.

Dưới áp lực phải duy trì sức cạnh tranh và gây ấn tượng với các nhà đầu tư, các giám đốc điều hành thường đưa ra những tầm nhìn lớn lao mà không đặt nền móng. Trong cơn vội vã để tỏ ra sáng tạo, các công ty triển khai các hệ thống chưa được chứng minh và chỉ mong đợi sự mới lạ mang lại lợi nhuận.

Thực tế là cách tiếp cận này thường dẫn đến thất vọng—không phải vì công nghệ thiếu hứa hẹn, mà vì không có nền tảng hỗ trợ. Khi áp dụng quá rộng rãi và không có ý định chiến lược, ngay cả những công cụ mạnh mẽ nhất cũng sẽ thất bại.

Năm rào cản ngăn cản tiềm năng của AI

Michael de Kare-Silver, Đối tác quản lý tại Signium UK, quan sát rằng  bất chấp mọi nỗ lực, vẫn chưa có tổ chức nào tìm ra “giải pháp thần kỳ” cho RoAI ổn định. 

Có rất nhiều rào cản và quen thuộc:

1. Các phi công và thí nghiệm rải rác:Nhiều công ty cho phép nhân viên thử nghiệm các công cụ như Microsoft CoPilot hoặc ChatGPT cho các nhiệm vụ nhỏ. Nhưng những thử nghiệm này không được phối hợp - các nhóm khác nhau thử nghiệm các công cụ khác nhau mà không có sự giám sát tập trung hoặc học tập chung.
2. Thiếu chiến lược thống nhất: Nếu không có khuôn khổ toàn tổ chức, việc áp dụng AI sẽ trở nên rời rạc. Không có sự rõ ràng về việc ai nên sử dụng AI, cho mục đích gì hoặc khi nào thì phù hợp.
3. Sợ không biết: Sự không chắc chắn xung quanh giá trị lâu dài của AI khiến nhiều công ty ở chế độ chờ đợi và quan sát. Như de Kare-Silver nói, "Không có nhà lãnh đạo nào muốn mạo hiểm ném tiền xuống nước".
4. Vệ sinh dữ liệu kém:Dữ liệu chất lượng cao là xương sống của AI hiệu quả. Thật không may, nhiều công ty thiếu cơ sở dữ liệu sạch, chuẩn hóa, dẫn đến kết quả đầu ra không chính xác và hành vi không thể đoán trước.
5. Không có sự lãnh đạo AI chuyên dụng:AI thường được giao cho các CTO hoặc giám đốc dữ liệu đã quá tải. Nhưng việc triển khai AI có ý nghĩa đòi hỏi sự lãnh đạo tập trung và toàn thời gian. 

De Kare-Silver khen ngợi các công ty như BT, Schneider Electric và ING vì đã bổ nhiệm các giám đốc điều hành cấp cao chịu trách nhiệm cụ thể về chiến lược AI.

Vậy, AI chỉ là một ảo ảnh công nghệ khác thôi sao?

Câu trả lời không phải là nhị phân. AI không chỉ là bong bóng, nhưng cũng không phải là cây đũa thần. Tác động của nó hoàn toàn phụ thuộc vào cách triển khai. Đối với một công ty, chatbot AI có thể xóa bỏ tình trạng tồn đọng hỗ trợ. Đối với một công ty khác, các công cụ phát hiện gian lận có thể ngăn chặn các vi phạm tốn kém.

Điều rõ ràng là AI sẽ biến đổi tương lai của công việc—việc gì được thực hiện, ai thực hiện và như thế nào. Nhưng sự chuyển đổi đó chỉ bền vững nếu các doanh nghiệp tiến hành với sự rõ ràng, kỷ luật và tầm nhìn xa.

Thay vì chạy theo xu hướng một cách mù quáng, các tổ chức nên tập trung vào các trường hợp sử dụng thực tế và áp dụng AI với sự hiểu biết rõ ràng về rủi ro. Triển khai quản trị cấp doanh nghiệp. Thiết kế các chiến lược phù hợp với cả hoạt động hiện tại và mục tiêu tương lai.

Câu hỏi “tại sao” luôn phải được đặt trước câu hỏi “như thế nào”.

Bằng cách coi AI không phải là vị cứu tinh mà là một công cụ - một trong nhiều công cụ trong hộp công cụ kỹ thuật số - các công ty có thể đưa ra quyết định thông minh hơn và tránh được số phận của những công ty đã trở thành nạn nhân của chu kỳ cường điệu trước đó.