Tháng này, thế giới kỹ thuật số kỷ niệm một cột mốc quan trọng, mười năm kể từ khi Ethereum ra đời. Một thập kỷ là một khoảng thời gian dài trong công nghệ, và trong blockchain, đó là một thời kỳ địa chất. Những gì bắt đầu như một bản whitepaper đầy tầm nhìn đã biến thành nền tảng của một nền kinh tế Web3 trị giá hàng nghìn tỷ USD, một đô thị kỹ thuật số rộng lớn với tài chính phi tập trung, nghệ thuật và quản trị.
Khi cộng đồng nhìn lại cột mốc này, chúng tôi đã tìm kiếm ý kiến từ các nhà lãnh đạo và người xây dựng ở tuyến đầu. Quan điểm của họ vẽ nên bức tranh về một người khổng lồ được tôn vinh vì quá khứ cách mạng của mình nhưng hiện đang đối mặt với một thách thức tồn tại, làm thế nào để phát triển mà không đánh mất bản chất của mình.
(Chúng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các chuyên gia từ LCX, XYO, Gate, Blofin và Cryptopay đã chia sẻ những bình luận quý giá của họ cho bài viết này.)
Thách thức mở rộng quy mô với tâm hồn
Nhìn về mười năm tới, mối quan tâm cấp bách nhất không chỉ là công nghệ, mà là bản sắc. Trong khi Ethereum đã khẳng định mình là nền tảng hợp đồng thông minh thống trị, chính thành công của nó đã tạo ra những thách thức về tắc nghẽn và phí cao, đẩy sự đổi mới sang các chuỗi nhanh hơn, mới hơn. Câu hỏi bây giờ là liệu Ethereum có thể trở thành xương sống vô hình, hiệu quả của Web3 trong khi vẫn giữ được sức hút văn hóa của mình hay không.
Monty Metzger, người sáng lập sàn giao dịch tài sản kỹ thuật số được quản lý LCX , đặt ra thách thức này với một cảnh báo nghiêm túc. “Ethereum có nguy cơ trở thành một lớp thanh toán không có linh hồn,” ông nói. “Thách thức lớn nhất của nó là duy trì sự liên quan trong khi trở nên vô hình — nhanh, rẻ, có khả năng mở rộng, nhưng vẫn là trung tâm của sự đổi mới. Ethereum phải tránh trở thành MySpace của hợp đồng thông minh. Sự thống trị không kéo dài nếu không có sự đổi mới — và nếu không có sự lãnh đạo văn hóa, công nghệ một mình sẽ không đủ.”
Lời của Metzger đi thẳng vào trung tâm của vấn đề. Khi Ethereum trưởng thành và tích hợp sâu hơn vào hệ thống tài chính và công nghệ toàn cầu, nó phải đấu tranh để duy trì hệ sinh thái sôi động, hỗn loạn và đổi mới đã khơi dậy một cuộc cách mạng, không chỉ là một di tích của nó.
Một cuộc cách mạng dựa trên niềm tin có thể lập trình
Để hiểu thách thức phía trước, trước tiên cần đánh giá cao tầm vóc của những gì Ethereum đã đạt được. Trước khi nó xuất hiện, blockchain là một giải pháp tìm kiếm vấn đề ngoài tiền mặt ngang hàng. Bước đi xuất sắc của Ethereum là mang lại cho công nghệ một bộ não.
Đội ngũ tại XYO, một mạng lưới tập trung vào dữ liệu địa lý phi tập trung, chỉ ra sự thay đổi cơ bản này. Một người bạn của đội ngũ, Matt Finestone, cựu lãnh đạo blockchain tại GameStop, nhắc nhở họ rằng “thành tựu biến đổi nhất của Ethereum là mở khóa niềm tin có thể lập trình ở quy mô lớn.” Trước Ethereum, đã có Bitcoin. Sau đó, có một “Máy tính Thế giới.”
“Nó đã kích hoạt một lớp tài chính và tính toán mới trên internet,” đội ngũ XYO giải thích. “Từ DeFi đến DePIN, DAOs đến NFTs, Ethereum đã phục vụ như nền tảng cho sự đổi mới trong các hệ thống không còn cần các cổng trung tâm.” Khái niệm về niềm tin có thể lập trình này — khả năng nhúng các quy tắc và logic vào các giao dịch kỹ thuật số — là hạt giống từ đó toàn bộ cảnh quan Web3 phát triển. Đó không chỉ là một nâng cấp, mà là sự khởi đầu của một mô hình mới.
Những khoảnh khắc tạo nên một huyền thoại
Hành trình này không thiếu những thử thách định hình. Theo Kevin Lee, Giám đốc Kinh doanh của Gate, sàn giao dịch tiền điện tử kỳ cựu, hai khoảnh khắc đặc biệt quan trọng trong việc định hình quỹ đạo của Ethereum. Đầu tiên là thử thách bằng lửa, vụ hack DAO năm 2016. Quyết định gây tranh cãi để hard-fork mạng nhằm khôi phục các khoản tiền bị đánh cắp là một tuyên bố sâu sắc. Nó thiết lập một tư duy quản trị ưu tiên bảo vệ người dùng và các giải pháp thực dụng hơn là ý thức hệ cứng nhắc, đặt nó trên một con đường khác với triết lý không thể thay đổi bằng mọi giá của Bitcoin.
Thứ hai là một kỳ công kỹ thuật, The Merge vào năm 2022. “Sự chuyển đổi của Ethereum từ Proof-of-Work sang Proof-of-Stake có lẽ là cột mốc kỹ thuật quan trọng nhất của nó,” Kevin Lee lưu ý. Nâng cấp khổng lồ này đã giảm tiêu thụ năng lượng của mạng hơn 99.9% và biến ETH thành một tài sản tạo ra lợi nhuận, có khả năng giảm phát, đặt nền tảng cho một tương lai có khả năng mở rộng và bền vững hơn.
Những sự kiện này, cùng với khả năng phục hồi đáng kinh ngạc của mạng — hơn 24 triệu giao dịch hàng ngày và không một ngày nào bị gián đoạn trong một thập kỷ — đã củng cố vai trò của Ethereum như là đường ray nền tảng cho nền kinh tế kỹ thuật số mới.
Cơ sở hạ tầng tài chính mới
Không nơi nào tác động này rõ ràng hơn trong tài chính. Trong khi những người chỉ trích ban đầu bác bỏ tiền điện tử như là tiếng ồn đầu cơ, Ethereum đã âm thầm xây dựng một hệ thống tài chính song song. Blofin, một nền tảng quản lý tài sản kỹ thuật số, cho rằng đóng góp quan trọng nhất của Ethereum là cung cấp “mạng lưới tài chính phi tập trung đầu tiên có thể thay thế hiệu quả SWIFT.”
Đây là một tuyên bố táo bạo, nhưng được hỗ trợ bởi dữ liệu. “Hiện tại, hơn 130 tỷ USD trong stablecoin đang chạy trên mạng Ethereum, và nhiều dự án RWA cấp tổ chức dựa trên Ethereum cũng đang được triển khai,” Blofin nhấn mạnh. Mạng đã trở thành lớp thanh toán mặc định cho một thế hệ tài chính mới, mang lại cái nhìn thoáng qua về một tương lai của trao đổi giá trị xuyên biên giới, không cần sự cho phép.
Quan điểm này được chia sẻ bởi các công ty lớn trong ngành xây dựng trực tiếp trên cơ sở hạ tầng này. Vugar Usi Zade, COO tại sàn giao dịch hàng đầu Bitget thấy Ethereum là một trong những hệ điều hành chính cho toàn bộ không gian tài sản kỹ thuật số. “Trong một thập kỷ, Ethereum không chỉ là một blockchain; nó đã là chất xúc tác chính cho sự đổi mới và lớp thanh toán nền tảng mà trên đó phần lớn thế giới DeFi và Web3 được xây dựng. Sự kiên cường và khả năng thích ứng của nó đã mang lại cho các nền tảng như của chúng tôi sự tự tin để xây dựng và mở rộng. Thành công của Ethereum là thành công của ngành, và lộ trình tương lai của nó là rất quan trọng đối với sự trưởng thành tiếp tục của toàn bộ hệ sinh thái.”
Họ tiếp tục, “Nhìn về phía trước, thành công của các giải pháp mở rộng của Ethereum, như các Layer 2 khác nhau, không chỉ là một nâng cấp kỹ thuật; đó là một yêu cầu kinh doanh cho toàn bộ ngành. Đối với một sàn giao dịch như Bitget, phí gas thấp hơn và thời gian giao dịch nhanh hơn chuyển trực tiếp thành trải nghiệm người dùng tốt hơn, cho phép các sản phẩm tài chính phức tạp hơn và làm cho hệ sinh thái có thể tiếp cận được với một đối tượng rộng hơn. Khả năng của mạng để thực hiện lộ trình đầy tham vọng của nó sẽ xác định tốc độ đổi mới cho tất cả chúng ta, những người xây dựng trên đó.”
Quan điểm này được lặp lại trong toàn ngành. Eugen Kuzin, thành viên hội đồng quản trị của cổng thanh toán tiền điện tử được cấp phép EU Cryptopay, nhấn mạnh cách mà khả năng lập trình này đã thay đổi mọi thứ. “Trước Ethereum, các blockchain chủ yếu được sử dụng để di chuyển giá trị từ nơi này đến nơi khác,” họ giải thích. “Ethereum đã mở rộng điều đó bằng cách giới thiệu hợp đồng thông minh và cho phép các nhà phát triển xây dựng ứng dụng trên đó.” Sự đổi mới cốt lõi này, họ lưu ý, “đặt nền tảng cho các phát triển như tài chính phi tập trung và NFTs” và “giúp xây dựng một cộng đồng nhà phát triển mạnh mẽ” tiếp tục thúc đẩy toàn bộ ngành tiến lên. Đối với họ, kết luận là rõ ràng: “Ethereum không chỉ là một giao thức. Nó đã cho thấy rằng tiền điện tử có thể thực tế, thích ứng và được xây dựng cho tương lai.”
Thành trì lớn nhất: Văn hóa của những người xây dựng
Khi Ethereum bước vào thập kỷ thứ hai, đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ nhiều đối thủ, lợi thế cuối cùng của nó có thể không phải là mã nguồn, mà là văn hóa. Kevin Lee mô tả đây là “một trong những sức mạnh bền bỉ nhưng ít được đánh giá cao nhất,” một hào sâu mà các đối thủ khó có thể sao chép.
Không giống như tư duy lợi nhuận bằng mọi giá của Thung lũng Silicon hay chủ nghĩa tối đa cứng nhắc của các trại tiền điện tử khác, Ethereum đã nuôi dưỡng một “hệ sinh thái đa ngành, hướng đến sứ mệnh” dựa trên “sự cởi mở, thử nghiệm và tư duy dài hạn” như Kevin gọi. Tinh thần này thể hiện qua các hành động cụ thể, từ việc Vitalik Buterin quyên góp hàng tỷ USD từ memecoin cho từ thiện đến các dự án đầu tiên như Uniswap từ chối các chiến lược tăng trưởng ngắn hạn không bền vững.
Văn hóa này được nuôi dưỡng tích cực thông qua các sáng kiến do cộng đồng toàn cầu dẫn dắt. “Các sáng kiến do cộng đồng dẫn dắt như DevCon và ETHGlobal thúc đẩy sự hợp tác toàn cầu và cảm giác về bản sắc,” Kevin Lee chỉ ra. Những sự kiện này không chỉ là các hội nghị kỹ thuật; chúng là những cuộc tụ họp văn hóa củng cố mục đích chung. Năng lượng từ cơ sở này thậm chí đã tạo ra các tiểu văn hóa và meme sôi động của riêng mình, từ kỳ lân đến cầu vồng, mang lại cho Ethereum một thương hiệu “vừa mang tính xã hội vừa mang tính kỹ thuật.”
Đây là mảnh đất màu mỡ nơi “sự đổi mới không cần cấp phép” mà XYO nhấn mạnh như một thành tựu quan trọng có thể thực sự phát triển. Trong thế giới của các blockchain sao chép, cộng đồng tự tổ chức, hướng đến mục đích này là điều duy nhất không thể sao chép. Như Monty Metzger của LCX cảnh báo, “sự thống trị không kéo dài nếu không có sự đổi mới — và nếu không có lãnh đạo văn hóa, công nghệ đơn thuần sẽ không đủ.” Cuối cùng, hệ sinh thái sống động này có thể là chìa khóa để đảm bảo Ethereum không chỉ là một lớp thanh toán, mà còn là linh hồn của cỗ máy.
Con đường phía trước: Tiến hóa hay lỗi thời?
Ethereum đang đứng ở một ngã rẽ quan trọng. Con đường phía trước đòi hỏi sự cân bằng tinh tế, phát triển công nghệ để đáp ứng nhu cầu của một Web3 toàn cầu, thông lượng cao, đồng thời bảo tồn văn hóa hợp tác sôi động đã là động lực thực sự của sự đổi mới. Các thách thức kỹ thuật về khả năng mở rộng, hiệu quả và trải nghiệm người dùng là đáng kể, nhưng như các chuyên gia gợi ý, thử thách lớn hơn nằm ở việc duy trì sức hút đối với các nhà xây dựng và nhà đổi mới.
Liệu Ethereum có thể thực sự trở thành xương sống vô hình, hiệu quả của Web3 mà không hy sinh những phẩm chất đã làm nên sự cách mạng của nó? Câu trả lời có lẽ nằm ở khả năng trao quyền cho cộng đồng của nó, thúc đẩy sự thử nghiệm liên tục và thích ứng với bối cảnh công nghệ phi tập trung luôn thay đổi. Thập kỷ đầu tiên của nó được định hình bởi sự đổi mới đột phá và khả năng phục hồi. Thập kỷ tiếp theo sẽ quyết định liệu nó có thể vượt qua hình thức hiện tại để trở thành một tiện ích bền vững, vô hình, đồng thời giữ nguyên linh hồn của mình hay không.
