Fed foiz stavkalarining pasayishi va AQSh iqtisodiyotining zaiflashuvi Q4da xavfli aktivlarni oshiradimi?

Federal Reserve’ning bu haftadagi foiz stavkalarini pasaytirish qarori Amerika iqtisodiyoti notekis bozor sharoitlarini boshdan kechirayotganini ko‘rsatadi. Agar tarix o‘zini takrorlasa, iqtisodiyot yangi likvidlikni ochib berganida kripto bozori bundan foyda ko‘radi.

Biroq, bu safargi stavka pasayishi avvalgidek kriptoga kuchli turtki bermasligi mumkin. Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, siyosiy va inflyatsion noaniqlik, shuningdek, investorlarning ehtiyotkorligi bu ta’sirni susaytirishi mumkin. Shunga qaramay, ular Real-World Assets (RWAs), decentralized finance (DeFi) va stablecoin’lar kabi alohida sektorlar yaxshi imkoniyatlarga ega deb hisoblashadi.

Stavka Pasayishi, Lekin Shart Bilan

Federal Reserve’ning foiz stavkalarini pasaytirish qarori odatda xavfli aktivlarga sarmoya kirituvchi investorlar tomonidan xursandchilik bilan kutib olinadi, bu esa arzonroq pul kelishini bildiradi. Ammo bu safar vaziyat boshqacha tuyulmoqda. 

Powell’ning stavkani 25 bps ga pasaytirish qarori fonida Bitcoin narxi barqaror bo‘lib qoldi, lekin uning barqaror o‘sishi asosan institutsional qo‘llab-quvvatlash, masalan, ETF’ga kirimlar va uzoq muddatli ishtirokchilarning sodiqligi bilan bog‘liq edi.

Biroq, on-chain signallar tez orada barcha ishtirokchilar bir xil optimizmga ega emasligini ko‘rsatdi.

— Erik September 17, 2025

BeInCrypto yaqinda xabar berganidek, New Address Momentum’ning pasayishi chakana investorlar chekinayotganini ko‘rsatadi. Yangi ishtirokchilarning kamayishi bozor to‘yinganligi yoki yaqinlashib kelayotgan pasayishdan qo‘rquvni aks ettiradi.

Ma’lumotlar hozirgi bozorni belgilab berayotgan ziddiyatni ko‘rsatadi — stavka pasayishi likvidlikni oshiradi va iqtisodiyotning zaiflashayotganini tasdiqlaydi. 

“Kecha stavka pasayishining sababi Powell’ga ko‘ra ‘risklarni boshqarish’ edi va bu to‘g‘ri atama. FOMC o‘z maqsadlari muvozanatini inflyatsiyani oldini olishdan ko‘ra o‘sishni himoya qilishga og‘irlik bermoqda, garchi har ikkala xavf ham mavjudligini tan olsa ham. Boshqacha aytganda, stagflation tahdidi yana bizni qo‘rqitmoqda, hali Halloween ham emas,” — deya tushuntirdi Franklin Templeton’ning Deputy Chief Investment Officer’i Max Gokham.

Ushbu yagona Fed harakati kripto investorlarini “dipda sotib ol” ssenariysidan ko‘ra murakkabroq manzarada harakat qilishga majbur qilmoqda.

Likvidlik Katalizatori

Federal Reserve’ning stavka pasayishi iqtisodiy sharoitlar va bozor likvidligi qarama-qarshi ko‘rinadigan dinamikani yuzaga keltirdi. Stavka pasayishi iqtisodiyotning zaiflashayotganini tan olsa-da, u yangi likvidlik signali hamdir, bu esa tarixan kriptovalyuta bozorlarida katalizator bo‘lib xizmat qilgan.

Tahlilchilar ushbu likvidlik omilini diqqat bilan kuzatmoqda. 

“[Pasayishlar] likvidlikni oshiradi, diskont stavkalarini pasaytiradi va investorlarni xavfli aktivlarga qaytishga majbur qiladi. Aynan shu paradoks sababli, Fed o‘sish sekinlashayotganini tasdiqlasa ham, aksiyalar va kripto o‘sishi mumkin. Hozircha bozorlar ko‘proq likvidlik impulsiga va yumshoq qo‘nish ehtimoliga e’tibor qaratmoqda, asosiy ko‘rsatkichlarning zaiflashuvidan ko‘ra,” — dedi Komodo Platform’ning Chief Technology Officer’i Kadan Stadelmann BeInCrypto’ga.

Bu nuqtai nazar avvalgi yumshatish sikllari tarixiy natijalari bilan mos keladi, ular davomida kripto bozorlarida sezilarli o‘sishlar kuzatilgan. 

Ayniqsa, Bitcoin bunday voqealarni oldindan sezib, narxi kutilayotgan stavka pasayishi arafasida ko‘tarilgan. Odatda, bu “yangilikda sotish” pasayishi bilan davom etadi, ya’ni mish-mishda sotib olgan treyderlar yangilik tasdiqlangach foyda olishadi.

“2019 yilda BTC stavka pasayishlarini kutib, $4,000 dan $13,000 gacha ko‘tarildi, lekin e’lonlardan so‘ng portlamadi. 2020 yil mart oyidagi pasayishlardan so‘ng, butun dunyo karantinga kirganida, Bitcoin avval qulab tushdi, lekin oltindan ham oldin tiklana boshladi,” — deya qo‘shimcha qildi Stadelmann. 

Biroq, bu haftadagi stavka pasayishlari avvalgi yumshatish sikllaridan ancha farqli sharoitda amalga oshirildi.

Inflyatsiya, Bojlar va Noaniqlik

Tarix likvidlik kripto bozorida rallyga turtki bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatsa-da, hozirgi muhit bu naqshni buzishi mumkin bo‘lgan muhim omillar bilan belgilanadi. 

Bitget Wallet’ning Chief Marketing Officer’i Jamie Elkaleh ta’kidlaganidek, bu safar ikki asosiy omil boshqacha:

“Birinchidan, siyosiy fon: Fed mustaqilligi muhokama ostida va bu ishonchlilik muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Ikkinchidan, inflyatsiya aralashmasi kamroq aniq, bojlar va ta’minot zanjiri xavflari vaziyatni murakkablashtirmoqda. Shunday ekan, tarix stavka pasayishlari bozorlarni ko‘tarishi kerakligini ko‘rsatsa-da, xatolik uchun joy bugun torroq.”

Siyosiy omil avvalgi sikllarda ko‘rilmagan noaniqlik qatlamini qo‘shadi. Yaqinda Fed gubernatoriga qarshi sud ishi pul-kredit siyosatiga siyosiy aralashuv ehtimoli haqida xavotirlarni kuchaytirdi. Bu xavf markaziy bankka bo‘lgan ishonchni zaiflashtirishi mumkin.

Bundan tashqari, avvalgi sikllarda kuchli talab harakatlantirgan bo‘lsa, hozirgi geosiyosiy voqealar, xususan, bojlar va ta’minot zanjiri xavflari inflyatsion bosimlarni yanada murakkablashtirmoqda.

“Mehnat bozori ma’lumotlari yumshadi va bojlar inflyatsiya istiqboliga bosim qo‘shdi. Fed nozik chiziqda harakat qilmoqda: siyosatni yumshatmoqda, to‘xtash kuchayib ketmasligi uchun, lekin inflyatsiya to‘liq yo‘qolmaganini ham tan olmoqda… pasayish bu o‘sish uchun ‘yashil chiroq’ emas, balki iqtisodiyotga yordam kerakligini tan olishdir,” — deya qo‘shimcha qildi Elkaleh.

Siyosiy va makroiqtisodiy to‘siqlarga qaramay, likvidlik injeksiyasi hali ham o‘z joyini topishi kerak. Ba’zi sektorlar boshqalarga qaraganda ko‘proq foyda ko‘rishi mumkin.

G‘oliblarga Nazar

Bitcoin makro o‘yin bo‘lib qolayotgan bo‘lsa-da, bu yumshatish siklining haqiqiy “g‘oliblari” yangi kapital oqimiga eng sezgir bo‘lgan alohida kripto toifalarida topilishi mumkin. 

Investorlar uchun uchta asosiy toifa likvidlik injeksiyasidan eng tez va sezgir foyda ko‘ruvchi sifatida ajralib turadi: DeFi, meme coin’lar va RWAs.

— ToraX September 18, 2025

DeFi pastroq qarz olish xarajatlari va “daromad izlash” investorlarni kamroq jozibali an’anaviy moliyaviy mahsulotlardan on-chain pul bozorlariga olib chiqadi. Shu bilan birga, meme coin’lar ko‘pincha spekulyativ faollikning birinchi o‘sishini ko‘radi.

XYO Co-founder’i Markus Levin BeInCrypto’ga shunday dedi:

“DeFi va meme coin’lar kabi toifalar tarixan yangi kirimlarga eng sezgir bo‘lgan, chunki chakana spekulyatsiya va savdo hajmlari birinchi bo‘lib tiklanadi.”

RWAs o‘sishi ham ushbu sikl uchun qiziqarli hikoya. RWA bozori kengaymoqda, tokenized Treasuries va private credit lending institutsional qabul qilinmoqda. Qattiq ma’lumotlar bu o‘sishni tasdiqlaydi: RWAs’dagi umumiy qiymat (TVL) chorakdan chorakka 31% ga oshib, $8.2 billionga yetdi.

Decentralized Physical Infrastructure Networks (DePINs) ham muhim salohiyatga ega.

“Messari 2024 yilda soha uchun 400% dan ortiq o‘sishni qayd etdi. 2025 yil sentabr holatiga ko‘ra, CoinMarketCap’ning DePIN toifasi sahifasida umumiy bozor kapitallashuvi hozirda $37 billiondan oshgan. World Economic Forum bu ko‘rsatkich 2028 yilga kelib trillionlarga yetishini va hisoblash infratuzilmasini yanada tarqoq shaklga o‘zgartirishini prognoz qilmoqda,” — deya qo‘shimcha qildi Levin.

Bu orada, stablecoin’lar sezilarli darajada o‘sadi va on-chain iqtisodiyotning asosini tashkil qiladi.

Daromad Izlash Hikoyasi

An’anaviy moliyaviy mahsulotlar, masalan, davlat obligatsiyalari past stavkali muhitda kamroq jozibali bo‘lib qolganda, DeFi stablecoin protokollari taklif qilayotgan daromadlar yanada jozibali bo‘ladi.

“Stablecoin’lar ushbu hikoyaning markazida turibdi. Pastroq siyosiy stavkalar an’anaviy naqd mahsulotlaridagi daromadlarni qisqartiradi, on-chain bozorlari esa hali ham kreditlash, strukturalangan mahsulotlar yoki tokenized T-bills orqali o‘rtacha yoki ikki xonali daromadlarni taklif qiladi. Bu nisbiy farq stablecoin’larni likvidlik ombori va sarflanadigan valyuta sifatida yanada jozibali qiladi,” — deya tushuntirdi Elkaleh. 

Pul narxi pasaygani sari, talab eng yuqori daromad bor joyga siljiydi.

“Yil oxirigacha stavka pasayishlari kutilayotgan bir paytda, qisqa muddatli Treasuries on-chain mahsulotlarga nisbatan kamroq jozibali bo‘lishi mumkin, ular kredit, staking yoki basis premia paketlarini taklif qiladi. Bu stablecoin depozitlarini qo‘llab-quvvatlashi mumkin. Shuning uchun biz tokenized naqd ekvivalentlari va daromadli stablecoin’larga o‘tishni, shuningdek, emissiya qiluvchilar miqyosga intilar ekan, birjalar bilan yanada yaqin integratsiyani kutamiz,” — deya qo‘shimcha qildi Gokham.

Ushbu yangi haqiqat kripto bozor uchun muhim sinovdir. Ushbu yumshatish siklining haqiqiy o‘lchovi shuki, ushbu yangi, on-chain sektorlar likvidlik impulsidan to‘liq foydalana oladimi va noaniq makro muhitda o‘z barqarorligini isbotlay oladimi.